Stephen (Steve) ‘Kalamazoo’ Mokone (23 maart 1932 – 20 maart 2015) was de eerste buitenlandse en donkere profvoetballer in Nederland.
De Zuid-Afrikaan Mokone, niet wars van techniek en een balgoochelaar op de vierkante meter, groeide op in Johannesburg. Karakteristiek voor hem was zijn kroeshaar, brede neus, uitstekende jukbeenderen, grote vurige ogen en parelwitte tanden die vooral opvielen door zijn gulle lach. Hij kon op zijn achttiende naar Newcastle United, maar zijn vader stak daar een stokje voor omdat hij wilde dat Steve advocaat zou worden.
Steve ging uiteindelijk zelf op zoek naar het grote geld in Amerika, niet wetend dat daar het voetbal slecht betaald werd. Hij werd gelukkig op waarde gescout. Mokone, wat eigenlijk zijn ‘artiestennaam’ is, zou uiteindelijk alsnog betaald voetbal gaan spelen in Engeland, bij Coventry City en daarna voor SC Heracles, Cardiff City, FC Barcelona, Olympique Marseille, AC Torino en Valencia CF. Ook kwam hij uit voor het zwarte elftal van Zuid-Afrika.
In 1957 koos Steve Mokone verrassend voor Heracles Almelo, terwijl FC Barcelona hem een lucratief aanbod had gedaan. Mokone zei zelf daarover: “Ik sprak geen woord Spaans, maar als Zuid-Afrikaan kon ik wel het Nederlands een beetje verstaan. Tijdens de gesprekken met Barcelona kreeg ik eten dat ik niet kende; in Almelo hadden ze brood, kaas en bier. Dat voelde fijn. Het was voor mij de reden naar Almelo te gaan.”
In Almelo groeit Mokone uit tot een publiekslieveling. Hij werd daarmee de eerste buitenlandse profvoetballer in het Nederlands betaald voetbal. “De zwarte meteoor” was dun en lenig en zeker één van de beste spelers van zijn tijd. Bij zijn debuut trof hij gelijk tweemaal doel. In het seizoen ’57/’58 scoorde de rechtsbuiten aan de lopende band en mede daardoor werd Heracles kampioen van de Tweede Divisie.
Mokone had intussen bij de Almelose bevolking een sterrenstatus verworven. Samen met Joop Schuman vormde hij een dodelijk aanvalsduo. Later zou ook landgenoot Darius Dhlomo aan sluiten. Deze man zou later de rol vertolken van Mokone in de film “De zwarte meteoor”.
‘Kalamazoo’, zoals zijn andere bijnaam was, verliet Almelo vanwege een conflict over salarisverhoging, het publiek in Almelo treurend achter latend. Onenigheid over de uitgekeerde premies leidde er toe dat hij zijn voetbalbiezen pakte. Na een mislukte flirt met Internationale nam hij de boot naar Cardiff City. Ook hier scoorde hij vanaf het begin. Op 22 augustus 1959 scoorde hij de openingstreffer in zijn debuutwedstrijd tegen Liverpool FC, die eindigde in een historische 3-2-overwinning voor de club uit Wales.
Dat seizoen scoorde Mokone nog slechts twee keer voor Cardiff, voor hij een aanbieding kreeg van het roemruchte FC Barcelona. De club zat echter aan haar voetbaltaks voor wat betreft het aantal buitenlandse spelers. Een verhuur aan Olympique Marseille was het gevolg. Daarna vertrok hij naar Torino FC in Italië. Hij won met zijn ploeg zijn debuutwedstrijd met 5-2 van Verona. Mokone scoorde alle vijf de doelpunten!
Een paar maanden later, met Torino op rondreis in de USSR, werd hij de eerste buitenlandse speler die een hattrick maakte tegen Dynamo Kiev, toen de beste club van het land. Daarna speelde hij bij Valencia CF, waarmee hij tegen het Santos van Pelé voetbalde. Hij rondde zijn actieve voetbalcarrière af, niet meer fit als gevolg van een blessure, eerst in Australië, en in 1964 in Canada.
Na het afsluiten van zijn profcarrière, kreeg Mokone een aanbod om bondscoach te worden van het Zuid-Afrikaans voetbalelftal, maar dit aanbod sloeg hij af.
Pas in 2000, na de premiere van ‘zijn’ film ‘De zwarte meteoor’ (naar het boek van Tom Egbers), werd bekend dat Steve Mokone in de VS jarenlang achter de tralies had gezeten vanwege een vermeende aanslag op zijn vrouw (van wie hij aan het scheiden was), en haar advocate waarbij de laatste ernstig werd verminkt. Hij heeft zelf altijd ontkend schuldig te zijn.
Steve Mokone overleed op 20 maart 2015, drie dagen voor zijn 83e verjaardag.
(Foto: Youtube)