Frans Paymans was in de jaren ’80 en ’90 een bikkelharde verdediger van NEC. Hij leidde tijdens en na zijn carrière een stormachtig leven. In 2011 en 2016 werd Paymans geconfronteerd met een zeldzame vorm van kanker. Beide keren genas hij. De oud-verdediger liet zijn memoires optekenen in een boek: ‘Het is een wedstrijd’.
Frans Paymans kende ik nog uit mijn Panini-album 1990. Hij stond rechtsbovenin en keek stoer. De verdediger had een woeste stoppelbaard en halflang haar. Ik herinner me ook spelers als Frans Janssen, Frank Wijnhoven, Wilfried Brookhuis, Arno Arts en Cees Lok. In zijn boek blikt Paymans terug op zijn uiterlijk in die tijd. Hij verklaart die ruige gestalte van destijds als het invullen van een rol. Hij bouwde een muur om zich heen om niet geraakt te worden.
Ik vind Frans Paymans 30 jaar later nog steeds stoer. Dit keer vooral omdat hij zich in zijn indrukwekkende boek zo eerlijk en kwetsbaar opstelt. Nauwgezet beschrijft hij de emoties en gevoelens tijdens ziekteperiodes in 2011 en 2016. Ook blikt hij zelfkritisch terug op foute keuzes in zijn leven, waarvan hij zelf inmiddels de tel kwijt is.
Frans Paymans groeit op als een zoon van een slijter in Vught. Als keurige zoon van een lokale ondernemer moet hij aardig zijn tegen iedereen, zijn gedrag mag immers niet de oorzaak zijn dat mensen slecht over de zaak van zijn ouders denken. Paymans was naar eigen zeggen een teruggetrokken jongetje die onzichtbaar wilde zijn. Het is een zorgeloos leven, dat dan weer wel. Het enige waar hij zich druk over hoeft te maken is of een bal wel over de lijn is geweest bij zijn talloze voetbalwedstrijden op het naburige sportveldje. Paymans heeft talent, kijkt uren naar zijn idool Willem van Hanegem en wordt dankzij hem ook tweebenig.
In de jaren ’80 en ’90 speelt Frans Paymans die schroom van zich af als keiharde verdediger van NEC. In meer dan 300 officiële wedstrijden voor de Nijmegenaren haalt de onverzettelijke Paymans zesmaal de nacompetitie en promoveert hij twee keer. Zijn grootste hoogtepunt is de promotie met de Nijmegenaren in 1989. Tijdens een ‘pitch invasion’ in een ontketende Goffert rukken uitzinnige supporters bijna zijn hele outfit van het lijf, alleen de onderbroek blijft in het bezit van cultheld Frans. In de Eredivisie speelt hij vervolgens tegen topspitsen als Romario en Dennis Bergkamp.
Ook de Europa Cup-wedstrijd NEC – Barcelona in 1983 had een hoogtepunt in zijn carrière moeten zijn. Nadat hij zijn toenmalige vriendin in de DDR bezoekt, mag Paymans het land niet meer uit omdat zijn visum verlopen is. De prijs is hoog. Knarsetandend moet de verdediger de wedstrijd de wedstrijd volgen via een krakende radioverbinding in een oud Oost-Duits hotel. In 2020 ziet de verdediger pas voor het eerst de wedstrijd weer terug, tot die tijd kan hij het niet aan.
Zijn grootste wedstrijd moet dan nog komen. Zowel in 2011 als in 2016 wordt Paymans getroffen door een zware vorm van lymfeklierkanker. Beide keren geneest hij, de laatste keer door een stamceldonor. De stamcellen zijn afkomstig van een jonge Amerikaanse vrouw.
Paymans besluit zijn veelbewogen zestig levensjaren op te laten tekenen in een boek. Hij wil iedereen die met deze verschrikkelijke ziekte te maken heeft, een hart onder de riem steken. Een groot deel van de opbrengst gaat naar Matchis uit Nijmegen, een stichting die wereldwijd naar ‘matches’ zoekt voor patiënten die behandeld worden in Nederland. Ook wil hij de bekendheid van de organisatie vergroten en mensen oproepen om stamceldonor te worden.
“Matchis is nog veel te weinig bekend in Nederland. Amerika en Duitsland hebben veel meer stamceldonoren.”
Inmiddels zijn er al honderden boeken verkocht. Paymans is ervan onder de indruk: “Stichting Matchis is helaas nog veel te weinig bekend in Nederland. Wij hebben veel minder donoren dan in Amerika en Duitsland. Hoe dat komt? Onbekendheid misschien, maar de drempel om stamceldonor te worden was tot nu toe ook hoog. Gelukkig is de behandeling veel eenvoudiger en minder pijnlijk geworden. Voor 2021 hebben we veel plannen om de bekendheid van Matchis en stamceldonatie te vergroten.
Naast een indrukwekkende beschrijving over zijn ziekbed schrijft Paymans ook uitvoerig over zijn privéleven en voetbalcarrière. Zijn oud-trainer Pim van de Meent vervult hierin een opvallende rol. In zijn boek noemt hij van der Meent een Amsterdamse blaaskaak die zijn spelers meer afbrak dan motiveerde. Paymans: “Van de Meent was een keiharde trainer die me in het begin van mijn carrière erg onzeker maakte. Hij riep regelmatig dat ik er helemaal niks van kon. Hij wilde me bijvoorbeeld beter leren koppen, terwijl dat juist een van mijn sterkste punten was.”
“Pim van de Meent wilde me beter leren koppen, terwijl dat juist een van mijn sterkste punten was.”
Toch raakt Pim van de Meent een snaar bij de verdediger. Tijdens zijn ziekte moet Paymans veel denken aan de winnaarsmentaliteit van zijn oud-trainer. “Hij heeft me leren knokken en dat kwam me goed van pas. Of ik daarna nog weleens contact met hem heb gehad? Eigenlijk nooit meer. Onlangs heb ik hem als vriend op Facebook uitgenodigd. Ik hoop dat hij reageert, dan kan ik hem mijn boek aanbieden.”
Zoals zoveel voetballers heeft Paymans veel te weinig genoten van zijn voetbalcarrière. Dit komt mede door een aantal privézaken die hij in zijn boek beschrijft. “Ja bijzonder he. Vroeger was ik áltijd aan het oefenen, en dan valt die droom ogenschijnlijk ontzettend tegen. Door mijn leven destijds heb ik er niet voldoende van kunnen genieten.” De ontvangen reacties van de voetbalfans uit Nijmegen doen hem daarom ontzettend goed. “Al die positieve reacties raken me heel erg, net zoals het spandoek in de Nijmeegse Goffert in 2012, toen de supporters van Legio Noviomagum een levensgroot spandoek voor me ophingen tijdens NEC – Feyenoord.”
Tegenwoordig is Frans Paymans teamleider in het speciaal onderwijs. Hij leeft – samen met zijn vrouw Dorothé en zijn kinderen – bewuster en geniet van de kleine dingetjes. ‘Sterfelijkheid maakt doelgerichter en efficiënter’, schrijft hij in zijn boek. En zijn wedstrijd? “Op een voetbalveld kun je met strijd een wedstrijd winnen, maar om te genezen van een ernstige ziekte heb je een hoop geluk nodig. Ik had het geluk dat een 21-jarige vrouw haar stamcellen wilde doneren. Dat gun ik mensen die in dezelfde situatie zitten zoals ik zat. Er moeten veel meer donoren bij, ik hoop dat dit boek hieraan een bijdrage kan leveren.”
“Op een voetbalveld kun je met strijd een wedstrijd winnen, bij een ernstige ziekte heb je een hoop geluk nodig. Ik had het geluk dat een jong vrouw haar stamcellen wilde doneren.”
Het boek ‘Het is een wedstrijd’ is te bestellen via de website www.franspaymans.nl. Een groot deel van de opbrengst gaat naar Stichting Matchis en KWF Kankerbestrijding.
Tekst: Maarten van Wieringen
Foto’s: Frans Paymans privé collectie